Messor barbarus - Łatwe w hodowli mrówki z Południowej Europy

Opis gatunku

Messor barbarus to bardzo łatwe w hodowli, bardzo duże i ładne mrówki pochodzące z Południowej Europy, między innymi z Hiszpanii, Portugalii, Włoch czy Francji. Polecamy je początkującym hodowcom ze względu na to, że są idealnym połączeniem mrówek tanich, łatwych w hodowli i ciekawych.

Różnorodność rozmiarów i kasty

Są to mrówki bardzo zróżnicowane pod względem rozmiarów robotnic w jednej kolonii. Mają wyraźny podział na kasty. Najmniejsze mrówki w kolonii to piastunki, które nieraz mają tylko 3 milimetry, z kolei największe, czyli żołnierze, mogą osiągać 14 milimetrów, a według niektórych źródeł nawet więcej. Żołnierze mają ogromne głowy. Czasami zdarza się, że głowa jest sporo większa niż u innych żołnierzy i niż u królowej, wtedy często używa się nazwy supermajor, chociaż zdania są podzielone i niektórzy hodowcy mrówek twierdzą, że to po prostu duży żołnierz i uznawanie osobnej kasty nie jest konieczne. Żołnierze z łatwością miażdżą wielkie nasiona.

Warunki środowiskowe

Mrówki tego gatunku preferują dość niską wilgotność i wysokie nasłonecznienie, a także dużo zróżnicowanej roślinności w okolicy gniazda. Gniazdują najczęściej pod kamieniami, kłodami czy w konarach drzew.

Zachowanie i obrona

Żołnierze pełnią głównie funkcję maszynek do obierania ziaren, ale w razie zagrożenia wydzielają specjalny płyn do walki z przeciwnikami oraz feromony, które powodują szybki napływ większej liczby żołnierzy. Mówi się, że kolonie są monoginiczne (przebywa w nich jedna królowa), jednak znanych jest wiele przypadków, w których komuś uciekło kilka kolonii lub królowych i takie mrówki połączyły się, a następnie założyły razem kolonię. Takie kolonie często osiągają dziesiątki tysięcy robotnic i dodatkowe królowe nie są zabijane, więc można podejrzewać, że w naturze również zdarzają się poliginiczne kolonie. Ciężko to wykluczyć lub potwierdzić, ponieważ królowe siedzą z reguły koło 50 cm pod ziemią. Messor barbarus potrafią stworzyć szlaki nawet do około 40-70 metrów długości, różne źródła podają różne dane.

Dieta i odżywianie

Rodzaj Messor (w tym gatunek Messor barbarus) poza samą polimorfią odróżnia przede wszystkim to, że ich dieta składa się w dużej mierze z nasion. Jest dużo gatunków mrówek, które okazyjnie spożywają nasiona (np. Pheidole pallidula czy polskie Tetramorium caespitum), jednak w przypadku większości mrówek nasiona stanowią tylko uzupełnienie diety, plus raczej zjadane są tylko te drobne i oleiste. Z kolei dieta Messor opiera się w ogromnej mierze na nasionach. Jedzą prawie wszystkie nasiona, które wpadną im w żuwaczki i to dla wielu hodowców jest bardzo mocny powód, żeby mieć w swojej hodowli przynajmniej jeden gatunek z tego rodzaju - najczęściej pada na Messor barbarus, ze względu na niską cenę, wysoką dostępność oraz ogrom źródeł wiedzy na ich temat.

To, że mrówki polegają w swojej diecie na nasionach, jest też dużym ułatwieniem w hodowli - duża kolonia Messor może przeżyć bez opieki kilka tygodni, w tym czasie mrówki jedzące miód umarłyby lub przynajmniej kolonia zostałaby zdziesiątkowana. Messor po prostu sięgną do swojego banku nasion i spożyją rezerwy. Skoro już jesteśmy przy nasionach - mrówki te wybierają z mieszanki te nasiona, które najbardziej je interesują i zjadają je w pierwszej kolejności. W gnieździe znajdują się specjalne komory przeznaczone na magazyn nasion. Mrówki wydzielają białą substancję przypominającą mleczko i pokrywają nią ścianki tej komory. Jest to substancja o zaskakująco wysokim działaniu grzybobójczym, co zabezpiecza nasiona przed pleśnią i innymi grzybami na wypadek, gdyby do gniazda dostało się zbyt dużo wilgoci. Warto zauważyć, że żołnierze miażdżą nasiona, a mniejsze mrówki te mielą je na tak zwany mrówczy chleb, który spożywany jest potem przez całą kolonię, wliczając królową.

Ciekawostki

Ciekawostka jest taka, że Messor nie stosują trofalaksji.

Inną ciekawostką na temat rodzaju Messor ogólnie jest zjawisko, które oczywiście dotyczy również gatunku Messor barbarus, czyli mutualizm występujący między mrówkami a roślinami. Otóż wiele nasion posiada tak zwane ciałka mrówcze lub ciałka tłuszczowe, ich bardziej fachowa nazwa to elajosomy. Jest to specjalny wyrostek nasion lub owoców niektórych roślin. Wyrostek stanowi pokarm dla mrówek, które przy okazji rozprzestrzeniają diaspory (nasiona). W ten sposób rośliny niskim kosztem rozprzestrzeniają się na duże odległości i zapewniają sobie ochronę przed roślinożercami (armię głodnych mrówek). Mrówki z kolei mają z tej współpracy łatwe w zdobyciu pożywienie.

Ciałka mrówcze często są zjadane już w drodze, wtedy mrówka wyrzuca pozostałe części nasion w losowe miejsce na szlaku. Najczęściej jednak nasiona są oskubywane dopiero w gnieździe i resztki są wyrzucane na żyzną glebę dookoła gniazda, gdzie roślina ma świetne warunki do rozwoju. Relacja tego typu nazywa się mutualizmem - dwa gatunki o zupełnie innych wymaganiach współpracują w taki sposób, że są praktycznie od siebie uzależnione ze względu na ogromne, idące w dwie strony korzyści.

Sposób rozsiewania nasion przy użyciu mrówek nazywa się myrmekochorią lub mrówkosiewnością, a szerzej przy użyciu zwierząt, jest to zoochoria. W wielu miejscach na ziemi taki mutualizm jest bardzo ważny dla roślin, w niektórych rejonach południowej Afryki powyżej 35% roślin konkretnych gatunków jest przenoszonych przez mrówki przed wykiełkowaniem. W samej Europie znanych jest co najmniej 150 roślin, których nasiona są regularnie transportowane przez mrówki na odległości nawet do 50 metrów. Przy tego rodzaju współpracy mrówki mogą pozyskiwać nasiona zbierając je z ziemi lub wyrywając z owoców, mogą też transportować do gniazda całe owoce. Inna ciekawostka związana z ciałkami mrówczymi jest taka, że istnieją owady, których jaja przypominają nasiona i nawet rzeczywiście mają pożywny wyrostek (capitulum) działający dokładnie tak jak ciałko mrówcze, dzięki czemu mrówki transportują jaja do gniazd, gdzie owad może się bezpiecznie wykluć.

Warianty kolorystyczne

Dostępne są warianty kolorystyczne królowych - standard i redhead (droższa). W niektórych wariantach jest kilka królowych, które będą współpracować, aby kolonia rozwijała się jeszcze szybciej.

Podgatunki Messor barbarus

Według Wikipedii występują następujące podgatunki Messor barbarus:

• Messor barbarus barbarus
• Messor barbarus gallaoides
• Messor barbarus mediosanguineus
• Messor barbarus nigricans
• Messor barbarus politus
• Messor barbarus sahlbergi
• Messor barbarus santschii

Specyfikacja

• Gatunek: Messor barbarus
• Trudność: bardzo niska
• Żołnierze: tak
• Rozmiar: królowa 13-16 mm, robotnica 3-14 mm
• Ubarwienie: czarne
• Występowanie: Europa Południowa
• Odżywianie: nasiona i owady karmowe, większe kolonie zjedzą też owoce
• Hibernacja: tak, 10-15 stopni
• Temperatura: 23-26 stopni
• Polecane formikarium: akryl, beton, ziemne, druk 3D